Follow

Datum i vreme: Subota, 08. jun 2024, 17.00h
Mesto: Koska Bar (Dorćol Platz, Dobračina 59, Beograd)
Učestvuju: Ljiljana Pešikan Ljuštanović i Tijana Tropin

Ljiljana Pešikan-Ljuštanović (1954, Feketić), profesorka emerita Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, u našoj akademskoj javnosti poznata je po svojim radovima posvećenim usmenoj književnosti, kao i dugogodišnjim bavljenjem savremenom srpskom dramom. Međutim, za ljubitelje i poznavaoce fantastike važno je što se ona već decenijama istrajno i pronicljivo bavi proučavanjem fantastične književnosti. Iako je njeno primarno polje rada folkloristika (doktorirala je sa temom Zmaj Despot Vuk – mit, istorija, pesma), iz njenih brojnih i tematski raznovrsnih radova postepeno se formirao zavidan korpus tekstova posvećenih fantastici. Od kraja dvadesetog veka i svojih prvih napisa posvećenih naučnoj i epskoj fantastici pa do danas, Ljiljana Pešikan-Ljuštanović radi na uobličavanju razuđene i višestrane slike srpske književne fantastike. Među prvima je posvetila kritičku pažnju naučnofantastičnim pričama Vlade Stojiljkovića (1999), ali i skrenula pažnju na rađanje autentične srpske epske fantastike kada je u Letopisu Matice srpske 2003. pisala o delima Bobana Kneževića i Uroša Petrovića. I docnije je, u prikazima i kritičkim radovima, pratila razvoj i procvat srpske fantastike. Ovo je posebno izraženo u njenim brojnim tekstovima o Mirjani Novaković i Urošu Petroviću, čiji autorski put prati od najranijih dana. Nimalo slučajno, novija izdanja njihovih dela često sadrže pogovore Ljiljane Pešikan-Ljuštanović.

Kao njena najzaokruženija dostignuća na polju proučavanja fantastike možemo izdvojiti tri monografije:

Gospođi Alisinoj desnoj nozi (2012), koja je dobila nagradu „Sima Cucić“ za najbolju naučnu knjigu o književnosti za decu, sadrži prikupljen deo njenih dotadašnjih radova iz te oblasti, većim delom okrenutih fantastici – od jedanaest radova, čak osam posvećeno je autorskoj bajci i fantastičnom romanu za decu, a autori kojima se bavi uključuju i klasike poput Grozdane Olujić, ali i savremene pisce poput Uroša Petrovića i Nila Gejmena. Treba izdvojiti rad „Od zaštićenog do zaštitnika: O nekim pitanjima tipologije fantastičnog romana za decu“ koji na izvestan način predstavlja jezgro njene buduće monografije Iza Alisinog ogledala.

Zatočnik pete sile: fantastična proza Zorana Živkovića (2016) predstavlja prvu monografiju u celosti posvećenu opusu našeg cenjenog i nagrađivanog pisca, i osvetljava njegovo delo sa više različitih stanovišta: genološki, strukturalno i temporalno, uz posebno naglašavanje metafikcionalnih elemenata i specifičnog satiričnog humora ovog autora. Dugogodišnje bavljenje Živkovićevim opusom ovde je uobličeno u jednu zaokruženu celinu koja predstavlja nezaobilazno polazište za sve buduće izučavaoce njegovog rada.

Na kraju, Iza Alisinog ogledala: tipološki ogledi o fantastičnom romanu za decu (2021) je za sada najnovija monografija Ljiljane Pešikan-Ljuštanović, posvećena analizi fantastičnog romana za decu sa pet različitih aspekata: lika, vremena, hronotopa puta, prostora odnosno hronotopa doma, i prostora kao takvog. Ova monografija predstavlja jednu specifičnu, fleksibilnu tipologiju fantastike za decu, sačinjenu na temelju bogatog i raznovrsnog korpusa koji obuhvata i klasike književnosti za decu i dela najnovije produkcije, autore različitih jezika, epoha i kulturnih krugova.

Poetička istraživanja fantastike u bogatom opusu Ljiljane Pešikan Ljuštanović odlikuju se pre svega svestranošću, sposobnošću da se isto delo ili čitav opus sagledavaju iz različitih uglova. Analize žanrovske pripadnosti fantastičnih narativa i poetike stvaralaca fantastike koriste postojeće teorijske okvire počev od Rožea Kajoa i Cvetana Todorova pa do Marije Nikolajeve, ali ne kruto, već polemišući s njima i unoseći preko potrebnu fleksibilnost u njihovoj primeni na autore srpske književnosti. Težište analize je u svakom slučaju na iščitavanju implicitne poetike sadržane u samim delima, a, što je prirodno s obzirom na primarno polje rada, plodotvorno je interdisciplinarno povezivanje folklorističkog i fantastičnog. Konačno, mora se istaći da je Ljiljana Pešikan-Ljuštanović izuzetno uticajna na polju proučavanja fantastične književnosti za decu kod nas. Mlađe i najmlađe generacije istraživača susreću se s njenim tekstovima kao nezaobilaznim kada je u pitanju naučna recepcija srpske žanrovske fantastike ili fantastike za decu.

obrazloženje priredila Tijana Tropin